عراق به عنوان یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان در حوزه انرژی، نقشی کلیدی در بازار جهانی نفت ایفا می‌کند. با وجود چالش‌های متعدد تاریخی و زیرساختی، بخش انرژی همچنان ستون اصلی اقتصاد این کشور و تعیین‌کننده ارزش دینار عراق است.
ذخایر و تولید نفت عراق
عراق پنجمین ذخایر اثبات‌شده نفت خام جهان را با مجموع 147.22 میلیارد بشکه در سال 2017 داراست. این کشور به‌طور متوسط روزانه 4.3 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که 4 میلیون بشکه از آن صادر می‌شود و عراق را به سومین صادرکننده بزرگ نفت در جهان تبدیل کرده است. هزینه پایین تولید نفت در مقایسه با استانداردهای جهانی، این صنعت را به یکی از رقابتی‌ترین بخش‌های اقتصادی عراق تبدیل کرده است.
تأثیر جنگ‌ها و تحریم‌ها بر بخش انرژی
چهار جنگ بزرگ، از جمله جنگ ایران و عراق، جنگ خلیج فارس، حمله به عراق در سال 2003، و جنگ داخلی، زیرساخت‌های نفتی عراق را به‌شدت تخریب کردند. علاوه بر این، تحریم‌های سازمان ملل بین سال‌های 1991 تا 2003، صادرات نفت عراق را محدود کرد و تنها در قالب برنامه “نفت در برابر غذا” امکان‌پذیر بود. با لغو تحریم‌ها در سال 2003، تولید نفت به سطح پیش از جنگ خلیج فارس بازگشت و بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های نفتی بازسازی شد.
چالش‌های فعلی در صنعت نفت عراق
با وجود نفت فراوان، مشکلات فنی و خرابکاری‌های گروه‌های تروریستی همچنان مانع استفاده کامل از ظرفیت نفتی عراق هستند. خرابکاری‌های مداوم به خطوط لوله، نیروگاه‌ها و تأسیسات انتقال برق، موجب کاهش تولید و صادرات شده است. به همین دلیل، عراق همچنان مجبور به واردات فرآورده‌های نفتی و برق از کشورهای همسایه مانند ایران است.
برنامه‌های توسعه و استفاده از گاز طبیعی
دولت عراق برنامه‌هایی برای استفاده بیشتر از گاز طبیعی به جای نفت و توسعه صنایع پتروشیمی دارد. اما به دلیل وابستگی تولید گاز به استخراج نفت، پیشرفت در این زمینه به توسعه صنعت نفت وابسته است.
وابستگی اقتصاد عراق به نفت
نفت بیش از 65 درصد از تولید ناخالص داخلی و 90 درصد از درآمد دولت عراق را تشکیل می‌دهد. با این حال، دولت عراق تلاش دارد تا با تنوع‌بخشی به اقتصاد، وابستگی به نفت را کاهش دهد. اگرچه رشد تولید ناخالص داخلی غیرنفتی در سال‌های اخیر از میانگین منطقه‌ای فراتر رفته است، اما سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های غیرنفتی همچنان در سطح پایینی قرار دارد.
چشم‌انداز آینده و تأثیر بر دینار عراق
اقتصاد عراق به‌شدت به نفت وابسته است و نوسانات بازار جهانی نفت مستقیماً بر ارزش دینار عراق تأثیر می‌گذارد. با این حال، تلاش‌های دولت برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنفتی و بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند در درازمدت به تقویت اقتصاد و پایداری دینار عراق منجر شود.