اقتصاد عراق طی دهه‌های گذشته با تغییرات چشمگیری روبرو بوده است. این کشور، با تکیه بر منابع عظیم نفتی خود، دوران‌های رونق و رکود اقتصادی بسیاری را تجربه کرده است. دینار عراق، به عنوان ارز رسمی این کشور، نقشی اساسی در رشد اقتصادی و تعاملات بین‌المللی آن ایفا کرده است.
روند رشد تولید ناخالص داخلی
عراق در دهه‌های گذشته رشد قابل‌توجهی در تولید ناخالص داخلی (GDP) تجربه کرده است. در دهه 1960، GDP اسمی عراق 213 درصد افزایش یافت و در دهه 1970 این رشد به 1325 درصد رسید. با این حال، به دلیل جنگ ایران و عراق در دهه 1980 و جنگ خلیج فارس در دهه 1990، رشد اقتصادی متوقف شد و GDP به طور قابل‌توجهی کاهش یافت. در دهه 2000، با افزایش قیمت نفت و کاهش تحریم‌ها، رشد اقتصادی به 317 درصد رسید.
چالش‌های اقتصادی جنگ ایران و عراق
پیش از آغاز جنگ ایران و عراق در سال 1980، اقتصاد عراق در وضعیت مطلوبی قرار داشت. تولید نفت به 3.5 میلیون بشکه در روز رسید و درآمدهای نفتی این کشور به 27 میلیارد دلار افزایش یافت. عراق در آن زمان یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی و بهداشتی خاورمیانه را دارا بود. اما جنگ هشت ساله، ذخایر ارزی عراق را تمام کرد و بدهی خارجی این کشور را به بیش از 40 میلیارد دلار رساند. همچنین، کاهش قیمت جهانی نفت در دهه 1980 نیز تأثیر منفی بر اقتصاد عراق داشت.
تحریم‌ها و برنامه نفت در برابر غذا
تجاوز عراق به کویت در سال 1990 و تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی، فعالیت‌های اقتصادی این کشور را به شدت کاهش داد. برنامه نفت در برابر غذا که توسط سازمان ملل در سال 1996 آغاز شد، شرایط اقتصادی را تا حدی بهبود بخشید. در این برنامه، عراق مجاز بود نفت خود را در ازای کالاهای اساسی مانند غذا و دارو صادر کند. با این حال، درآمدهای صادراتی همچنان تحت کنترل شدید سازمان ملل بود و تنها بخشی از نیازهای اساسی مردم تأمین می‌شد.
تحولات پس از حمله 2003 و حذف تحریم‌ها
با حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و حذف تحریم‌ها، اقتصاد عراق شروع به بهبود کرد. تولید نفت که در سال 2003 به 1.3 میلیون بشکه در روز کاهش یافته بود، تا سال 2011 به 2.6 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. کاهش تورم و خشونت در این دوره بهبود قابل‌توجهی در استانداردهای زندگی مردم عراق ایجاد کرد. با این حال، چالش‌هایی مانند بدهی خارجی عظیم که به 130 میلیارد دلار می‌رسید، همچنان پابرجا بود.
چالش‌های بدهی خارجی و بازسازی اقتصادی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی عراق پس از سال 2003، مدیریت بدهی خارجی این کشور بود. بخشی از این بدهی‌ها مربوط به حمایت‌های نظامی و مالی در دوران جنگ ایران و عراق بود. عراق برای حل این مشکل، به جای ورود به دعاوی حقوقی، با رویکردی عملی به باشگاه پاریس مراجعه کرد و توانست بخشی از بدهی‌های خود را مدیریت کند.
چشم‌انداز اقتصادی عراق
با وجود چالش‌های امنیتی و اقتصادی، اقتصاد عراق نشان داده که ظرفیت بازسازی و رشد را دارد. رشد در بخش‌های املاک، ساخت‌وساز، و تجارت خرده‌فروشی، همراه با افزایش تولید نفت و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، از جمله عوامل مؤثر در بهبود شرایط اقتصادی بوده است. دینار عراق همچنان به عنوان یک عنصر کلیدی در ایجاد ثبات اقتصادی و تقویت موقعیت عراق در بازارهای جهانی نقش‌آفرینی می‌کند.