افزایش چشمگیر برداشت گندم در عراق که به دلیل بارندگیهای بیشتر از حد انتظار و یارانههای دولتی به دست آمده است، به دولت این کشور ضرر خالصی نزدیک به نیم میلیارد دلار وارد خواهد کرد. طبق محاسبات خبرگزاری رویترز، دولت عراق با داشتن مازاد 1.5 میلیون تن گندم، باید 458.37 میلیون دلار هزینه کند تا این گندمها را از کشاورزان خریداری کرده و به کارخانههای آرد داخلی به قیمت توافقی بفروشد.
هرچند این مازاد تولید خبری خوب برای کشاورزان است، اما دولت برای تشویق به کشت این محصول اساسی در شرایط دشوار و خشک عراق، مجبور به پرداخت قیمتی بیش از دو برابر بازار جهانی است. در همین راستا، برخی منتقدان معتقدند که دولت باید در برنامهریزی یارانهها و منابع مالی با دقت بیشتری عمل کند. عادل المختار، مشاور سابق کمیته کشاورزی پارلمان عراق، اظهار داشت: «این برنامهریزی ضعیف است. چرا باید بیش از نیاز خود تولید کنیم که در نهایت به اتلاف منابع آبی منجر شود؟»
عراق برای اجرای برنامه یارانهای خود به سالانه بین 4.5 تا 5 میلیون تن گندم نیاز دارد. اما در سالهای اخیر به دلیل کاهش بارشها به علت تغییرات اقلیمی، کاهش جریان آب در رودخانههای دجله و فرات و همچنین جنگهای مختلف، تولید کشاورزی این کشور با مشکل مواجه شده است. سازمان ملل عراق را در میان پنج کشور آسیبپذیر در برابر تغییرات اقلیمی قرار داده که موضوع امنیت غذایی را به اولویتی برای دولت تبدیل کرده است.
با این حال، کاهش قیمت نفت در سال 2025 باعث شده که عراق به کاهش بودجه دولت برای تأمین نیازهای کشاورزی و یارانهها فکر کند. هری ایستپانیان، کارشناس انرژی و آب در موسسه انرژی عراق، در این باره اظهار کرد: «اگر قیمت نفت کاهش یابد، دولت اول باید حقوق کارکنان بخش دولتی را پرداخت کند؛ پس چه مقدار برای یارانههای بخش کشاورزی باقی میماند؟»
دولت عراق میتواند surplus مازاد گندم خود را صادر کند، اما ترجیح داده است آن را در داخل کشور نگه دارد و از کارخانههای داخلی حمایت کند. با این حال، به دلیل محدودیت فضای انبارها، امکان ذخیره این surplus برای سال آینده فراهم نیست. حیدر نوری، مدیرکل سازمان غلات عراق، اشاره کرد که دولت با خرید گندم به قیمت 850,000 دینار عراقی و فروش آن به قیمت 450,000 دینار به بخش خصوصی، به طور مستقیم ضرری را متحمل نمیشود؛ زیرا پول همچنان در داخل کشور و به دینار عراقی صرف شده است.
از سوی دیگر، کشاورزان نیز تأکید میکنند که یارانههای دولت برای آنان حیاتی است. عاشور السلاوی، کشاورز از استان نجف، اعلام کرد که به لطف یارانه دولت، توانسته مساحت کشت خود را 50 درصد افزایش دهد.
در حالی که دولت عراق قصد دارد گندم مازاد را در داخل نگه دارد، امکان دارد کارخانههای آرد برای کاهش قیمت فروش گندم به دولت فشار بیاورند، زیرا میتوانند این محصول را با هزینه کمتر وارد کنند.