شب و روز اربعین، لحظه‌هایی‌اند که زمین و آسمان به یاد کاروان عاشورا در شور و ماتم‌اند؛ زمانی که دل‌ها، چه در صحن و سرای کربلا باشند و چه فرسنگ‌ها دور، به یک قبله می‌تپند.
این شب، فرصتی است برای پیوند دوباره با عهدی که در اربعین زائران با سیدالشهدا(ع) می‌بندند؛ عهدی آمیخته با اشک، دعا و زیارت. در این محتوا، همراهتان خواهیم بود تا اعمال و آداب ویژه این شب و روز را، هم برای آنان که مهمان کربلایند و هم برای آنان که از راه دور دل سپرده‌اند، مرور کنیم.
اعمال شب اربعین در مفاتیح الجنان
- غسل (مانند جابر بن عبدالله انصاری که در فرات غسل کرد)
- پوشیدن لباس پاکیزه
- بوی خوش
- پیاده‌روی و حرکت با احترام به سمت حرم امام حسین(ع)
- ایستادن بر بالای سر مطهر و گفتن سه بار «الله‌اکبر»
- سجده یا افتادن از شدت شوق و عشق (مانند جابر)
- خواندن زیارت اربعین (زیارت صفوان یا زیارت جابر)
- خواندن دو رکعت نماز و دعا برای حاجات
زیارت اربعین – متن کامل عربی و ترجمه فارسی بر اساس مفاتیح الجنان
آغاز زیارت
السَّلامُ عَلَی وَلِی اللّهِ وَحَبِیبِهِ، السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللّهِ وَنَجِیبِهِ، السَّلامُ عَلَی صَفِی اللّهِ وَابْنِ صَفِیهِ، السَّلامُ عَلَی الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکرُباتِ وَقَتِیلِ الْعَبَرَاتِ.
سلام بر ولیّ خدا و دوست و محبوب او؛ سلام بر دوست نزدیک و برگزیده خدا؛ سلام بر بنده پاک خدا و فرزند بنده پاک او؛ سلام بر حسین مظلوم شهید؛ سلام بر آن‌که گرفتار غم‌ها و کشته اشک‌هاست.
گواهی بر مقام امام حسین(ع)
اللّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیک وَابْنُ وَلِیک، وَصَفِیک وَابْنُ صَفِیک، الْفَائِزُ بِکرَامَتِک، أَکرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ، وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَاجْتَبَیتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ، وَجَعَلْتَهُ سَیداً مِنَ السَّادَةِ، وَقَائِداً مِنَ الْقَادَةِ، وَذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ، وَأَعْطَیتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیاءِ، وَجَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِک مِنَ الْأَوْصِیاءِ، فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ، وَمَنَحَ النُّصْحَ،
خدایا! گواهی می‌دهم که حسین، ولیّ تو و فرزند ولیّ تو، برگزیده تو و فرزند برگزیده توست؛ او که به کرامتت رسید، او را با شهادت گرامی داشتی، به سعادت مخصوصش رساندی، با پاکی ولادت برگزیدی، آقایی از آقایان و پیشروی از پیشروان و مدافعی از مدافعانش قرار دادی، میراث پیامبران را به او عطا کردی و او را حجّت بر بندگانت ساختی، در دعوتش هیچ کوتاهی نکرد و خیرخواهی‌اش کامل بود.
فدا کردن جان در راه خدا
وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیک لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَک مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَیرَةِ الضَّلالَةِ، وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا، وَبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنی، وَشَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکسِ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدَّی فِی هَوَاهُ، وَأَسْخَطَک وَأَسْخَطَ نَبِیک، وَأَطَاعَ مِنْ عِبادِک أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ، وَحَمَلَةَ الْأَوْزارِ، الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ، فَجاهَدَهُمْ فِیک صابِراً مُحْتَسِباً، حَتَّی سُفِک فِی طَاعَتِک دَمُهُ، وَاسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ؛ اللّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلاً، وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً أَلِیماً.
و جانش را در راه تو داد تا بندگانت را از نادانی و سرگردانی گمراهی نجات دهد. کسانی بر او شوریدند که دنیا فریبشان داده بود، بهره حقیقی خود را به پست‌ترین چیز فروختند، آخرتشان را به کمترین بها معامله کردند، تکبر کردند، در هوای نفس غوطه‌ور شدند، تو و پیامبرت را به خشم آوردند و از منافقان و گناهکاران پیروی کردند. او در راه تو صبورانه جنگید تا خونش در اطاعتت ریخته شد و حرمش هتک گردید. خدایا! آنان را به لعنتی سخت و عذابی دردناک گرفتار کن.
سلام و شهادت به وفای امام
السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ رَسُولِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ سَیدِ الْأَوْصِیاءِ، أَشْهَدُ أَنَّک أَمِینُ اللّهِ وَابْنُ أَمِینِهِ، عِشْتَ سَعِیداً، وَمَضَیتَ حَمِیداً، وَمُتَّ فَقِیداً، مَظْلُوماً شَهِیداً، وَأَشْهَدُ أَنَّ اللّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَک، وَمُهْلِک مَنْ خَذَلَک، وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَک، وَأَشْهَدُ أَنَّک وَفَیتَ بِعَهْدِ اللّهِ، وَجاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتّی أَتَاک الْیقِینُ، فَلَعَنَ اللّهُ مَنْ قَتَلَک، وَلَعَنَ اللّهُ مَنْ ظَلَمَک، وَلَعَنَ اللّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذلِک فَرَضِیتْ بِهِ.
سلام بر تو ای فرزند پیامبر خدا! سلام بر تو ای فرزند سرور اوصیا! گواهی می‌دهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی؛ سعادتمند زیستی و ستوده درگذشتی؛ مظلوم و شهید از دنیا رفتی. گواهی می‌دهم که خدا وعده‌اش را درباره تو وفا می‌کند، دشمنانت را نابود و قاتلانت را عذاب می‌دهد. گواهی می‌دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راه او جهاد نمودی تا مرگ به سراغت آمد. پس خدا لعنت کند قاتلانت و ستم‌کنندگان بر تو و همه کسانی را که این ماجرا را شنیدند و راضی شدند.
اعلام ولایت و بیزاری
اللّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُک أَنِّی وَلِی لِمَنْ والاهُ، وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ، بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی یا ابْنَ رَسُولِ اللّهِ، أَشْهَدُ أَنَّک کنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ، لَمْ تُنَجِّسْک الْجاهِلِیةُ بِأَنْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْک الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِها، وَأَشْهَدُ أَنَّک مِنْ دَعائِمِ الدِّینِ، وَأَرْکانِ الْمُسْلِمِینَ، وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ، وَأَشْهَدُ أَنَّک الْإِمامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّکی الْهادِی الْمَهْدِی.
خدایا! تو را گواه می‌گیرم که دوستدار دوستان حسین(ع) و دشمن دشمنان او هستم. پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا! گواهی می‌دهم که تو در صلب‌های بلندمرتبه و رحم‌های پاک نوری بودی که جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را نیالود و از آلودگی‌ها مصون بودی. گواهی می‌دهم که تو از ستون‌های دین، پایه‌های مسلمانان و پناهگاه مؤمنان هستی. گواهی می‌دهم که تو امام نیکوکار، پرهیزکار، راضی به قضا، پاکیزه، هدایت‌کننده و هدایت‌شده‌ای.
گواهی بر امامت فرزندان امام حسین(ع)
وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِک کلِمَةُ التَّقْوی، وَأَعْلامُ الْهُدی، وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقی، وَالْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا، وَأَشْهَدُ أَنِّی بِکمْ مُؤْمِنٌ، وَبِإِیابِکمْ مُوقِنٌ، بِشَرایعِ دِینِی، وَخَواتِیمِ عَمَلِی، وَقَلْبِی لِقَلْبِکمْ سِلْمٌ، وَأَمْرِی لِأَمْرِکمْ مُتَّبِعٌ، وَنُصْرَتِی لَکمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یأْذَنَ اللّهُ لَکمْ، فَمَعَکمْ مَعَکمْ لَامَعَ عَدُّوِکمْ، صَلَواتُ اللّهِ عَلَیکمْ، وَعَلَی أَرْواحِکمْ وَأَجْسادِکمْ، وَشاهِدِکمْ وَغَائِبِکمْ، وَظَاهِرِکمْ وَبَاطِنِکمْ، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
و گواهی می‌دهم که امامان از فرزندانت، حقیقت تقوا، پرچم‌های هدایت، دستگیره محکم ایمان و حجّت بر جهانیانند. به شما ایمان دارم، به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس دینم و پایان کارم. قلبم با قلبتان در صلح است، عملم پیرو عملتان، و یاری‌ام برایتان آماده تا خدا فرمان دهد. با شمایم، نه با دشمنانتان. درود خدا بر شما، بر ارواح و بدن‌هایتان، بر حاضران و غایبان، بر ظاهر و باطنتان. آمین، ای پروردگار جهانیان.
برای عاشقان حسینی که پای در مسیر اربعین می‌گذارند، دغدغه‌ای جز رسیدن به کربلا نباید باقی بماند. دینارز همراه همیشگی شماست تا در هر لحظه و هر جا—چه پیش از حرکت در ایران با تحویل دینار درب منزل، و چه در کربلا و نجف با دریافت ارز به نرخ منصفانه—پشتیبان مالی سفر زیارتی‌تان باشد. با دینارز، راه کربلا را بی‌نگرانی از تأمین دینار طی کنید.
پایان زیارت
سپس دو رکعت نماز بخوان و هر دعایی داری از خدا بخواه و بازگرد.
اعمال شب اربعین از راه دور
اربعین حسینی، امسال نیز با زمزمه‌ی «به تو از دور سلام» گره خورده است. هر سال، میلیون‌ها عاشق سیدالشهدا(ع) از سراسر جهان با پای پیاده به سمت حرم آن حضرت میروند و صحن و سرای کربلا مملو از شور و اشک می‌شود. امسال اما، بسیاری از زائران غیرعراقی به‌دلیل شرایط خاص، از حضور در کربلا محروم شده‌اند. با این‌حال، محرومیت جسم از حضور، به‌معنای محرومیت روح نیست؛ چرا که در فرهنگ شیعی، زیارت از راه دور همان فضیلت و اثر زیارت از نزدیک را دارد.
امام خامنه‌ای نیز در بیانی معنوی فرموده‌اند:
«روز اربعین، همه‌ی مردم بنشینند زیارت اربعین را با حال و توجه بخوانند و شکوه کنند پیش امام حسین(ع) که: یا سیدالشهدا! ما دلمان می‌خواست بیاییم، نشد، وضع این‌طور است، تا نظری بفرمایید.»
ویژگی‌های زیارت از راه دور
- در روایات آمده که سلام و زیارت امام حسین(ع) از دور، به همان اندازه به حضرت می‌رسد که از نزدیک.
- امام صادق(ع) فرموده‌اند: «هرگاه به یاد امام حسین(ع) افتادی، سه بار بگو: السَّلامُ عَلَیْکَ یا أبا عَبدِالله.»
- در روایتی دیگر فرمودند: «سه بار بگو: صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ یا أبا عَبدِالله.»
- روایت سدیر از امام صادق(ع): برای زیارت از راه دور، رو به سوی قبر حضرت بایست، سلام بده و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یا أبا عَبدِالله، السَّلامُ عَلَیْکَ وَرَحمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
اعمال و آداب مستحب اربعین از راه دور
- خواندن ۵۱ رکعت نماز (۱۷ رکعت واجب و ۳۴ رکعت نافله) با بلند گفتن «بسم‌الله الرحمن الرحیم» و سجده بر خاک، به‌ویژه تربت امام حسین(ع).
- خواندن دعای ۴۳ صحیفه سجادیه، منسوب به امام سجاد(ع).
- خواندن دعای ده‌مرتبه‌ای زیر در روز اربعین:
یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ.
ای سخت‌نیرو و ای سخت‌عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس مرا از شر آفریدگانت کفایت کن. ای نیکوکار، ای زیبا بخش، ای نعمت‌دهنده، ای افزون‌بخش! معبودی جز تو نیست، منزّهی تو و من از ستمکارانم. پس دعای یونس را اجابت کردیم و او را از اندوه رهانیدیم، و این‌گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم. و درود خدا بر محمد و خاندان پاکش باد.
- غسل به نیت زیارت امام حسین(ع) (حتی از راه دور).
- خواندن زیارت اربعین (متن کامل همان است که پیش‌تر در بخش زیارت صفوان ذکر شد).
- دو رکعت نماز پس از زیارت و دعا برای حاجات.
فضیلت زیارت اربعین از راه دور
- روایات متعدد، ثواب عظیمی برای زائر اربعین، چه از نزدیک و چه از راه دور، بیان کرده‌اند.
- هدف از این زیارت، یادآوری اهداف قیام حسینی، تجدید عهد با امام و زنده نگه‌داشتن پیام عاشورا است.
- در زیارت اربعین، به زائر یادآوری می‌شود که امام حسین(ع) چگونه در اوج رضایت به قضای الهی، با خون خود اسلام را از نابودی نجات داد.
بیشتر بخوانید:
