کشاورزی، به‌رغم سهم اندک خود در تولید ناخالص داخلی عراق، یکی از ارکان حیاتی در اقتصاد این کشور به شمار می‌رود. با وجود چالش‌های متعدد در دهه‌های اخیر، این بخش نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی و تقویت اقتصاد دینار عراق ایفا کرده است.
چالش‌های تاریخی کشاورزی عراق
در دهه‌های گذشته، کشاورزی عراق به دلیل جنگ‌ها، تحریم‌ها و سیاست‌های ناکارآمد دچار افت شدیدی شده است. جنگ خلیج فارس و تحریم‌های بین‌المللی، واردات محصولات کشاورزی را محدود و صادرات نفت را قطع کردند. این وضعیت منجر به کاهش تولید داخلی و ایجاد سیستم توزیع عمومی غذا شد که تنها یک سوم نیاز روزانه کالری مردم را تأمین می‌کرد.
برنامه نفت در برابر غذا و بازسازی کشاورزی
برنامه نفت در برابر غذا، که از سال 1996 آغاز شد، به عراق امکان داد تا بخشی از نیازهای غذایی و کشاورزی خود را تأمین کند. با این حال، ورود محصولات خارجی با قیمت‌های پایین‌تر، باعث کاهش رقابت‌پذیری تولیدات داخلی شد. کاهش تولید محصولات اساسی مانند گندم و جو در این دوره، از پیامدهای مستقیم این برنامه بود.
تلاش‌های بازسازی کشاورزی پس از 2003
پس از حمله آمریکا به عراق در سال 2003، برنامه‌های متعددی برای بازسازی کشاورزی آغاز شد. این برنامه‌ها شامل بهبود سیستم‌های آبیاری، معرفی محصولات جدید و بهبود روش‌های کشاورزی بودند. همچنین، پروژه‌هایی برای افزایش تولید دام و پرورش خرما و انگور اجرا شد. با این حال، انتقادات زیادی به این برنامه‌ها وارد شد؛ از جمله اینکه این اقدامات با نیازها و شرایط محلی عراق هماهنگ نبودند.
وضعیت کنونی کشاورزی و چالش‌های پیش رو
با وجود تلاش‌ها برای بازسازی، تولید کشاورزی عراق همچنان از مشکلات ساختاری رنج می‌برد. کاهش بارندگی و افزایش دما به ویژه کشاورزان خرد را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از آنان مجبور به ترک زمین‌های خود شده‌اند. در عین حال، واردات محصولات کشاورزی همچنان بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی کشور را تأمین می‌کند.
راه‌حل‌ها و چشم‌انداز آینده
برای تقویت کشاورزی و اقتصاد دینار عراق، سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های کشاورزی، توسعه محصولات مقاوم به خشکی و بهبود سیستم‌های آبیاری ضروری است. همچنین، ایجاد تعاونی‌های کشاورزی مانند “انجمن توسعه کشاورزی سبز مدائن” می‌تواند به ارتقای بهره‌وری و حمایت از کشاورزان کمک کند.
پایانی بر چالش‌ها؟
کشاورزی عراق، با وجود تمامی موانع، همچنان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی این کشور محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاست‌گذاری‌های مؤثر می‌تواند به توسعه این بخش کمک کرده و به بهبود جایگاه دینار عراق در اقتصاد جهانی منجر شود.