دینار عراق به عنوان واحد پول رسمی این کشور، تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب داشته که از دوران استقرار آن در سال 1932 تاکنون تحولات بسیاری را تجربه کرده است.
تاریخچه اولیه دینار عراق
دینار عراق در 1 آوریل 1932 به جای روپیه هندی معرفی شد، که از زمان اشغال بریتانیا در جنگ جهانی اول واحد پول رسمی کشور بود. نرخ تبادل اولیه 1 دینار برابر با 11 روپیه تعیین شد. در سال 1959، دینار بدون تغییر در ارزش خود به دلار آمریکا وابسته شد و هر دینار معادل 2.8 دلار آمریکا ارزش داشت. این نرخ تا پیش از جنگ خلیج فارس در سال 1990 پایدار باقی ماند، اما در اواخر دهه 1980، نرخ بازار سیاه پنج تا شش برابر نرخ رسمی بود.
تحولات پس از سال 1990
پس از جنگ خلیج فارس و اعمال تحریم‌های سازمان ملل، تولید اسکناس‌های باکیفیت متوقف شد و نسخه‌های جدیدی از دینار، موسوم به “دینار صدام”، جایگزین شدند. با چاپ بیش از حد اسکناس توسط دولت، دینار صدام دچار افت شدید ارزش شد و در بازار سیاه تا سال 1995 هر دلار آمریکا معادل 3000 دینار معامله می‌شد. در همین دوره، مناطق شمالی عراق که تحت کنترل دولت اقلیم کردستان بودند، همچنان از اسکناس‌های موسوم به “دینار سوئیسی” استفاده می‌کردند که از تورم بالا در سایر نقاط کشور جلوگیری کرد.
تغییرات پس از سقوط صدام حسین
با سقوط صدام حسین در سال 2003، شورای حاکمیتی عراق و مقامات بازسازی اقدام به چاپ اسکناس‌های جدید کردند. از اکتبر 2003 تا ژانویه 2004، اسکناس‌های جدید دینار با استفاده از فناوری‌های پیشرفته ضد جعل چاپ و عرضه شدند. این اقدام به یکپارچه‌سازی پولی عراق کمک کرد. اسکناس‌های دینار صدام با نسبت یک به یک و دینار سوئیسی با نسبت یک به 150 با دینار جدید مبادله شدند.
چالش‌های مدرن دینار عراق
تورم و کاهش ارزش دینار پس از سال 2003 ادامه یافت. در سال 2020، بانک مرکزی عراق برای افزایش درآمدهای دولت که تحت تأثیر پاندمی کرونا و کاهش قیمت نفت قرار گرفته بود، دینار را 24 درصد کاهش ارزش داد. تا ژوئن 2021، نرخ تبدیل رسمی دینار به دلار به 1460 دینار رسید.
با وجود اینکه دینار عراقی در بازارهای بین‌المللی تقاضای محدودی دارد، فعالیت‌های سوداگرانه بسیاری پیرامون این واحد پولی شکل گرفته است. برخی از این فعالیت‌ها به دلیل تبلیغات اغراق‌آمیز در مورد احتمال افزایش ارزش دینار در آینده، به کلاهبرداری منجر شده است.
چالش‌های سرمایه‌گذاری و هشدارهای دولتی
نهادهای دولتی در ایالات متحده و سایر کشورها بارها هشدارهایی درباره خطرات سرمایه‌گذاری در دینار عراق منتشر کرده‌اند. این هشدارها تأکید دارند که ادعاهای مربوط به افزایش ارزش دینار و امکان مبادله آن در خارج از عراق، معمولاً فاقد شواهد معتبر هستند. در سال 2014، دفتر کسب‌وکار بهتر (BBB) سرمایه‌گذاری در دینار عراق را به عنوان یکی از ده کلاهبرداری بزرگ سال معرفی کرد.
چشم‌انداز دینار عراق
با توجه به وابستگی اقتصادی عراق به نفت و چالش‌های ساختاری در زیرساخت‌ها و تنوع‌بخشی اقتصادی، بهبود ارزش دینار به اصلاحات گسترده اقتصادی و سیاست‌های پولی پایدار وابسته است. باوجود تمام چالش‌ها، تاریخچه دینار عراق نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری این واحد پولی در برابر فشارهای داخلی و بین‌المللی است.