تصور کنید بلیت سفر معنوی‌تان آماده است، دینارهای دولتی را تحویل گرفته‌اید و حال‌وهوای زیارت در دل‌تان موج می‌زند، اما ناگهان همه‌چیز تغییر می‌کند؛ یک مانع پیش‌بینی‌نشده، یک اتفاق غیرمنتظره و شما از حرکت بازمی‌مانید.
حالا یک سؤال در ذهن‌تان پررنگ شده: اگر ارز اربعین را گرفته باشم و نروم، چه می‌شود؟ این پرسش فقط برای شما نیست؛ هر سال هزاران زائر با این چالش مواجه می‌شوند. آیا بازخواست می‌شویم؟ آیا سال بعد از سهمیه خبری نیست؟ یا شاید بتوان آن را فروخت؟
دریافت ارز اربعین و عدم خروج از کشور فعلاً جرم کیفری محسوب نمی‌شود و برای آن حکم قانونی صادر نشده، اما طبق اعلام مسئولان در سال ۱۴۰۴، افرادی که ارز اربعین بگیرند اما از کشور خارج نشوند، ممکن است در سال‌های آینده برای دریافت ارز اربعین یا حتی ارز مسافرتی با محدودیت‌هایی مواجه شوند. پس اگر قصد سفر ندارید، بهتر است ارز نگیرید. فقط کافی‌ست شما از مرز عبور کنید و وارد عراق شوید؛ در این صورت، اگر از ۲۰۰ هزار دینار دریافتی، مقداری باقی بماند، می‌توانید آن را به راحتی بفروشید.
اگر پس از سفر و زیارت، مقداری دینار برایتان باقی ماند، گزینه‌های مختلفی برای فروش آن دارید: می‌توانید آن را در بازار آزاد به فروش برسانید، به بانک مراجعه کنید (که معمولاً با نرخ پایین‌تری خرید می‌کنند)، یا با خیال راحت آن را به ما در دینارز بفروشید. ما دینار شما را با نرخ مناسب و به صورت مطمئن خریداری می‌کنیم تا دینار باقی‌مانده‌تان بی‌استفاده نماند.
ارز اربعین و هدف از ارائه آن چیست؟
ارز اربعین نوعی یارانه ارزی است که با هدف کاهش هزینه‌های زائران به آن‌ها ارائه می‌شود. این ارز معمولاً به‌صورت دینار عراق و با نرخ دولتی یا ترجیحی پرداخت می‌گردد و هر سال در بازه زمانی مشخص و فقط به زائران ثبت‌نام‌شده تعلق می‌گیرد.
هدف اصلی این طرح:
- کاهش فشار اقتصادی سفر برای عموم مردم
- افزایش مشارکت اقشار کم‌درآمد در مراسم پیاده‌روی اربعین
- جلوگیری از خرید ارز در بازار آزاد با قیمت بالا
- تسهیل تأمین هزینه‌های اولیه مانند اقامت، حمل‌ونقل، غذا
در سال ۱۴۰۴، به هر زائر واجد شرایط، ۲۰۰ هزار دینار عراق با نرخ دولتی تعلق می‌گیرد که حدود ۱۰ میلیون و ۹۶۴ هزار تومان هزینه دارد. این در حالی است که همین مقدار دینار در بازار آزاد، حدود ۱۲ میلیون و ۵۴۰ هزار تومان ارزش دارد. درواقع، این ارز یک تخفیف تقریباً ۱.۵ میلیون تومانی برای هر نفر محسوب می‌شود.
اگر ارز اربعین بگیریم ولی به سفر نرویم، چه اتفاقی می‌افتد؟
بسیاری از افراد به‌دلیل شرایط شغلی، بیماری، مشکلات خانوادگی یا مسائل غیرمنتظره، با وجود دریافت ارز اربعین، موفق به سفر نمی‌شوند. در این شرایط، پرسش اصلی این است که اگر ارز اربعین بگیریم و نرویم چه می‌شود؟ هیچ اتفاق خاصی نمی‌افتد!
- هیچ پیگرد قانونی برای دریافت ارز و عدم سفر در نظر گرفته نشده است.
- دولت سازوکاری برای پیگیری موارد عدم خروج از کشور ندارد.
- با توجه به گستردگی جمعیت زائران، کنترل فردی امکان‌پذیر نیست.
با این حال، تبعاتی در سطح محدود و فردی وجود دارد:
- سهمیه شما برای سال بعد ممکن است سوخت شود، به‌خصوص اگر بانک مرکزی سازوکار ثبت سابقه را فعال کند.
- در صورتی که این ارز به قصد فروش در بازار آزاد دریافت شده باشد، از نظر اخلاقی محل بحث است.
- در برخی موارد، اگر اثبات شود که استفاده غیرمجاز از ارز شده، امکان مسدودسازی در دوره‌های بعدی وجود دارد؛ اگرچه تاکنون به‌ندرت رخ داده است.
بنابراین، اگر واقعاً به سفر نمی‌روید، شاید منطقی‌تر و اخلاقی‌تر باشد که از ابتدا ثبت‌نام نکنید یا در صورت لغو سفر، ارز دریافتی را مصرف نکنید.
آیا می‌توان ارز اربعین را فروخت؟
با توجه به اختلاف نرخ قابل توجه بین ارز دولتی و بازار آزاد، وسوسه فروش ارز در صورت لغو سفر بسیار زیاد است. اما این کار چه پیامدهایی دارد؟
قبل از هر چیز، به این نکته توجه داشته باشید:
- ارز اربعین به‌نام شخص متقاضی و با ثبت اطلاعات هویتی تحویل داده می‌شود.
- در صورتی که ارز به دست بازار آزاد برسد، مشخص نیست چه استفاده‌ای از آن می‌شود.
با این حال، هیچ ممنوعیت قانونی روشن و اجرایی برای فروش ارز اربعین در حال حاضر وجود ندارد، مگر در مواردی که سیاست‌های جدید اعلام شود. در نتیجه:
بله، می‌توان آن را فروخت، اما:
- از نظر شرعی و اخلاقی، این کار نوعی سودجویی از منابع عمومی است.
- این ارز با هدف زیارت و تسهیل سفر تخصیص یافته، نه برای سوداگری.
- ممکن است در صورت اعمال سخت‌گیری، سهمیه‌های آتی حذف شوند یا محدودیت‌هایی برای فرد ایجاد شود.
اگر واقعاً به سفر نمی‌روید، بهتر است ارز را بازگردانید یا از طریق مسیرهایی مانند کمک به زائر نیازمند، آن را مصرف کنید.
عودت وجه ارز اربعین به بانک‌ها تنها در صورتی امکان‌پذیر است که سفر شما به عراق انجام نشده باشد؛ در غیر این صورت، حتی اگر بخشی از ارز پس از بازگشت باقی مانده باشد، بانک‌ها آن را یا بازپس نمی‌گیرند یا با نرخ بسیار پایین خریداری می‌کنند. اما نگران نباشید؛ اگر پس از زیارت دینار اضافه آوردید، می‌توانید آن را با نرخ مناسب به دینارز بفروشید. ما در دینارز، علاوه بر فروش دینار، خرید آن را نیز با قیمت منصفانه انجام می‌دهیم.
مواردی که باعث لغو سفر پس از دریافت ارز می‌شوند
گاهی عدم سفر به دلایلی خارج از اختیار افراد رخ می‌دهد. در این شرایط، با اینکه ارز دریافت شده، زائر عملاً استفاده‌ای از آن برای سفر نخواهد داشت. دلایل رایج این لغو سفر عبارت‌اند از:
- بیماری یا بستری شدن در بیمارستان
- مشکلات خانوادگی یا فوت اقوام
- لغو پرواز یا بروز مشکلات مرزی
- مشکلات مالی یا بروز بدهی
- اشتباه در ثبت‌نام یا ناهماهنگی با گروه سفر
در چنین شرایطی، می‌توان از طریق اطلاع‌رسانی به بانک یا نهاد متولی، وضعیت را شفاف‌سازی کرد. البته تاکنون الزامی برای بازگشت ارز وضع نشده است، اما ممکن است در آینده چنین راهکاری پیشنهاد شود.
دلایل قانونی و سیاستی برای نبود پیگرد
شاید برایتان عجیب باشد که چرا دولت یا بانک‌ها نسبت به عدم استفاده از ارز اربعین واکنش قانونی نشان نمی‌دهند. این سیاست بر چند اصل استوار است:
- حجم بالای زائران (میلیونی) امکان پیگیری فردی را از بین می‌برد.
- محدودیت زمانی برای ثبت‌نام و دریافت، باعث اولویت در خدمت‌رسانی است، نه نظارت پسینی.
- فراگیری خدمات غیرحضوری، کنترل فیزیکی را دشوار کرده است.
- احتمالاً دولت در نظر دارد اعتماد اجتماعی را با سخت‌گیری‌های بیش از حد تضعیف نکند.
اما این شرایط ممکن است در آینده تغییر کند. در صورتی که میزان تخلف بالا برود، ممکن است از سال‌های بعد سازوکار احراز خروج از کشور به سامانه ارزی متصل شود.
آیا ممکن است سال آینده ارز اربعین به ما تعلق نگیرد؟
یکی از مهم‌ترین تبعات دریافت ارز بدون سفر این است که سهمیه سال آینده شما حذف شود. اگر سیستم بانک مرکزی به گونه‌ای طراحی شود که وضعیت استفاده از ارز در سال قبل بررسی شود، این اتفاق ممکن است رخ دهد.
در واقع، اگر سهمیه محدودتر شود و سیاست‌های نظارتی دقیق‌تر باشند:
- افرادی که در سال گذشته ارز گرفته ولی سفر نکرده‌اند، از اولویت حذف می‌شوند.
- به‌جای آن، کسانی که واقعاً در صف زیارت هستند، در اولویت دریافت ارز قرار می‌گیرند.
به همین دلیل، اگر می‌دانید سفر نمی‌کنید، ثبت‌نام نکنید. اگر پس از دریافت ارز، سفر شما لغو شد، از استفاده شخصی یا فروش آن خودداری کنید.
استفاده بهتر از ارز دریافتی در صورت لغو سفر
اگر ارز اربعین را دریافت کرده‌اید اما موفق به سفر نشدید، همچنان می‌توانید استفاده مؤثری از آن داشته باشید. گزینه‌هایی که می‌توان در نظر گرفت: قبل از بررسی لیست زیر، این را بدانید که هدف اصلی از تخصیص ارز اربعین، تسهیل سفر معنوی است، نه سوداگری یا سرمایه‌گذاری.
- اهدا کردن ارز به فرد دیگری که در آستانه سفر است
- مصرف ارز برای خرید کالاهای فرهنگی، مذهبی یا خیریه
- کمک به زائر نیازمند در قالب ارز
- نگهداری از دینار برای سفرهای آتی، مشروط بر حفظ امن و قانونی آن
در نهایت، این تصمیم شماست. اما شفاف بودن در نیت و رعایت انصاف، حس بهتری در شما و جامعه ایجاد خواهد کرد.
جمع‌بندی
پاسخ نهایی به این سوال که اگر ارز اربعین بگیریم و نرویم چه می‌شود؟ این است که هیچ پیگرد یا مجازات رسمی برای آن در نظر گرفته نشده، اما تبعاتی دارد. ممکن است سهمیه سال بعد را از دست بدهید، یا از نظر اخلاقی با سؤالاتی مواجه شوید. با انتخاب اخلاقی، نه‌تنها خودتان را از دردسرهای احتمالی نجات می‌دهید، بلکه در حفظ منابع عمومی کشور نیز سهیم خواهید بود.
بیشتر بخوانید:
هر آنچه باید از اربعین بدانیم؟
معرفی روزهای اول، نهم، دهم و چهلم محرم
2 پاسخ
پول واریز کردیم ولی ارز نگرفتیم حالا چیکار کنیم
سلام دوست عزیز، به بانکی که پول رو واریز کردین مراجعه کنید